Γιατί δεν αντιδρούν οι οικονομίες

Γιατί δεν αντιδρούν οι οικονομίες παρά τις απανωτές «ενέσεις» από τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες; Είναι άχρηστες οι κλασσικές οικονομικές θεωρίες;
Ο Σεπτέμβριος εγκαινιάζει ένα νέο γύρο κρίσης με πολύπλοκα διλήμματα, λέει ο Δ.Λαζόπουλος, καθηγητής χρηματοοικονομικής. Γιατί δεν αντιδρούν οι οικονομίες παρά τις απανωτές «ενέσεις» από τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες; Είναι άχρηστες οι κλασσικές οικονομικές θεωρίες;
Ο Σεπτέμβριος κουβαλάει μαζί του τα σημάδια ενός νέου γύρου κάμψης στις αγορές και τις οικονομίες. Η νέα αστάθεια είναι κομμάτι της κρίσης που ξέσπασε το καλοκαίρι του 2007, ανοίγοντας τις πύλες της οικονομικής ύφεσης που δεν έχει ξεπεραστεί ακόμα.
Η πρόσφατη δέσμευση της FED για διατήρηση της νομισματικής χαλαρότητας για όσο χρόνο ακόμα χρειασθεί και η πρόταση του μέλους της ΕΚΤ, Α. Βέμπερ για επέκταση του δανεισμού προς τις Ευρωπαϊκές τράπεζες πέραν του έτους, φανέρωσαν την δραματική κατάσταση των οικονομιών των ΗΠΑ και της Ευρώπης και απέδειξαν κάτι που όλοι γνωρίζουν αλλά κανείς δεν θέλει να το παραδεχθεί ευθέως δημοσίως: Oτι η κρίση στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που ξέσπασε πριν 3 χρόνια ουσιαστικά ποτέ δεν έφυγε.

Είναι μαζί μας συνεχώς παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών και των δυτικών κυβερνήσεων που κατέβασαν τα επιτόκια σχεδόν στο μηδέν και τράβηξαν όλους τους άσους από τα μανίκια της οικονομικής επιστήμης, μάταια όμως.
Ο φόβος επιστρέφει στις παγκόσμιες αγορές συμπιέζοντας τις αποδόσεις ομολόγων σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, κρατώντας την τιμή του χρυσού σε δυσθεώρητα ύψη και ρίχνοντας τα χρηματιστήρια και το ευρώ.
Ασυνάρτητες τάσεις στις παγκόσμιες αγορές αξιών που αλληλοδιαψεύδουν ακρογωνιαία αξιώματα της οικονομικής θεωρίας. Δείγμα του αλαλούμ των καιρών;
Η κρίση χρέους πλήττει κυρίως την Ευρώπη όπου οι προγραμματισμένες νέες εκδόσεις κρατικών ομολόγων από την Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία ύψους 30 δις ευρώ τον Σεπτέμβριο μπορεί να επιδεινώσουν το κλίμα στην ευρωζώνη και να πιέσουν την ισοτιμία ευρώ δολαρίου πάλι προς το φράγμα του 1,20.
Όταν επι 3 σχεδόν χρόνια έχεις τα επιτόκια στο μηδέν, τυπώνεις μαζικά χρήμα και αγοράζεις οποιοδήποτε μη εμπορεύσιμο χρεόγραφο σου προσφέρουν, αυξάνοντας ιλιγγιωδώς την νομισματική ρευστότητα στην αγορά σαν Κεντρική Τράπεζα και παράλληλα η πραγματική οικονομία δεν αντιδρά ουσιαστικά, τότε κάτι πολύ σοβαρό συμβαίνει που όλοι το ξέρουν άλλα και το κρύβουν σαν επτασφράγιστο μυστικό:
Είτε η οικονομία της χώρας ή της ζώνης επιρροής είναι τελείως σάπια, υπό κατάρρευση, ένα νεκρό σύστημα η διάλυση του οποίου είναι ζήτημα χρόνου είτε η οικονομική θεωρία την οποία διδάσκουν τα πανεπιστήμια και εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις δεν ισχύει, είναι ένα μεγάλο ψεύτικο κατασκεύασμα
ιδεών το οποίο δημιουργήθηκε για να ντύσει μια ουτοπία όταν όλα πάνε καλά αλλά που δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις.
Οι σχεδόν 30 εκατ. άνεργοι στις ΗΠΑ και οι 1 εκ. άνεργοι στην Ελλάδα όμως ζητούν λύσεις.
Πότε θα τελειώσουν επιτέλους τα ψέματα; Οι κυβερνήσεις σήμερα μοιράζουν ομπρέλες για το «τσουνάμι» του Φθινοπώρου.
Για πόσο καιρό όμως ο κόσμος θα ανέχεται αυτή την κατάσταση;
Ζοφερό προοιωνίζεται το διάστημα των επόμενων μηνών για την παγκόσμια και την ελληνική οικονομία. Οι κεφαλαιαγορές προεξοφλούν δραστική επιβράδυνση της ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας και σημαντικές πιθανότητες υποτροπής σε ύφεση, επειδή απαξιώνονται οι υψηλού κινδύνου επενδύσεις.

Αυτό θα εκτοξεύσει το κόστος του χρήματος σε δυσθεώρητα επίπεδα για τις οικονομίες της Ευρώπης και τις επιχειρήσεις. Οι εξελίξεις αυτές έρχονται στη χειρότερη στιγμή για την Ελλάδα.

Η συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας θέτει σε αμφιβολία τις προβλέψεις για τα έσοδα του προϋπολογισμού, απειλεί δεκάδες χιλιάδες μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και εξωθεί τις μεγάλες εταιρείες σε έξοδο από τη χώρα - δεδομένων και των φορολογικών επιβαρύνσεων τις οποίες έχουν.

Η διοχέτευση στην αγορά ρευστότητας από τις τράπεζες είναι δύσκολη τη στιγμή που χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Στις επαφές τους τα τελευταία 24ωρα με την ΤτΕ οι τραπεζίτες δέχτηκαν εντονότατες πιέσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Όμως η αδυναμία τους είναι γεγονός.

Αιτία τόσο τα πολλαπλασιαζόμενα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν το όριο του 10%) όσο και το ολοένα αυξανόμενο κόστος χρηματοδότησής τους.

Η διεθνής φυγή των κεφαλαίων προς ασφαλή καταφύγια δεν θα μπορούσε να έχει διαφορετικό αποτέλεσμα παρά την εκ νέου αμφισβήτηση και του ελληνικού αξιόχρεου, όπως και αυτού της υπόλοιπης ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Τα spreads των ελληνικών τίτλων έναντι των Γερμανικών επανήλθαν στα μέσα της εβδομάδας στα επίπεδα των 900 μονάδων βάσης, ενώ στα προ του ευρωπαϊκού πακέτου βοηθείας επίπεδα επανήλθαν και τα spreads των Πορτογαλικών και Ιρλανδικών τίτλων.

Οι τελευταίοι εξάλλου δέχτηκαν πρόσφατα νέα υποβάθμιση, γεγονός που αποδεικνύει ότι πιθανόν ένας νέος γύρος κρίσης να έχει ξεκινήσει. Αιτία της επιδείνωσης του κλίματος στις αγορές οι αυξανόμενες ενδείξεις ότι η Αμερικανική οικονομία επιβραδύνεται κινδυνεύει και θα εισέλθει πάλι σε ύφεση.

Τα επίσημα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: η ανάπτυξη το δεύτερο τρίμηνο στις ΗΠΑ αναθεωρήθηκε καθοδικά στο 1,4% από αρχική εκτίμηση 2,4%. Τα φορολογικά κίνητρα για την τόνωση της στεγαστικής αγοράς εξέπνευσαν και έτσι οι πωλήσεις νέων κατοικιών κατέρρευσαν σε νέο ιστορικό χαμηλό τον Ιούλιο.

Οι παραγγελίες για διαρκή καταναλωτικά αγαθά επίσης διαμορφώθηκαν σε χαμηλότερα των αναμενόμενων επίπεδα. Με τα δύο τρίτα της αμερικανικής οικονομίας να αντιστοιχούν στην εγχώρια ζήτηση και την ανεργία σε υψηλά πολλών ετών, τα περιθώρια αισιοδοξίας είναι περιορισμένα.

Πόσο μάλλον που η αμερικανική κεντρική τράπεζα έχει εξαντλήσει τα περιθώρια χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής και το οπλοστάσιο εργαλείων οικονομικής πολιτικής είναι άδειο: το δημοσιονομικό έλλειμμα στις ΗΠΑ εάν προστεθούν οι υποχρεώσεις σε πολιτειακό επίπεδο υπερβαίνει σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς κατά πολύ το 15% του ΑΕΠ. Η Wall Street δέχεται έντονες πιέσεις ενώ η έλλειψη διάθεσης να αναληφθεί ρίσκο, ωθεί κεφάλαια στα ήδη υπεραγορασμένα αμερικανικά ομόλογα.

Τα δεκαετή αμερικανικά κρατικά ομόλογα στα μέσα της εβδομάδας απέδιδαν 2,4%, καθώς το δολάριο εξακολουθεί να θεωρείται ασφαλές καταφύγιο καθότι αποθεματικό νόμισμα. Εισροές κεφαλαίων είχε και το ιαπωνικό γιεν που άγγιξε υψηλά 15 ετών ενώ οι τοποθετήσεις σε γερμανικά ομόλογα (με δεδομένο ότι αυτή η εξαγωγική οικονομία τρέχει με τους ταχύτερους ρυθμούς των τελευταίων 20 ετών εξαιτίας της de facto υποτίμησης του ευρώ) οδήγησαν την απόδοση των δεκαετών τίτλων στα επίπεδα του 2,1%. Η πρόθεση των διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων να χρηματοδοτήσουν μόνον τις πιο μεγάλες και πιο ανεπτυγμένες οικονομίες είναι έτσι πασίδηλη. Όμως την ίδια ώρα επιβαρύνονται αφόρητα οι μικρότερες ανεπτυγμένες οικονομίες που αδυνατούν να έχουν προσιτή χρηματοδότηση. Το ευρωπαϊκό νόμισμα θα δοκιμαστεί έτσι εκ νέου σύμφωνα με την πλειοψηφία των αναλυτών.

ΣΕ ΑΥΤΟ το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον η ελληνική κυβέρνηση καλείται να δώσει πολιτικές λύσεις ώστε να αποφύγει τα χειρότερα. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ στις 5 επιχειρήσεις (20,9%) θεωρεί πολύ πιθανό να κλείσει το επόμενο διάστημα.

Ο νέος γύρος της κρίσης στην Ελλάδα συμπληρώνεται και από τη διατήρηση της αβεβαιότητας για την δομή του τραπεζικού συστήματος, το οποίο τελεί υπό διαρκή πίεση προκειμένου να αναδιαρθρωθεί, χωρίς όμως το Δημόσιο να ξεκαθαρίζει τις προθέσεις του για τις συμμετοχές του. Ένα χρόνο μετά τις εκλογές η κυβέρνηση οφείλει να βρει ταχύτερους ρυθμούς.( ΙΣΟΤΙΜΙΑ, 29/08/10 - Του Ηλία Γ. Μπέλλου)


Τα Σύννεφα μαζεύτηκαν πάνω από την παγκόσμια οικονομία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι εγκυρότεροι οικονομολόγοι διαπιστώνουν ότι οι προοπτικές έχουν επιδεινωθεί σε σχέση με την άνοιξη και παραδέχονται ότι ο κίνδυνος νέας ύφεσης είναι πλέον υπαρκτός. Η Goldman Sachs δίνει πιθανότητες 25-30% στο λεγόμενο σενάριο της «διπλής βουτιάς» (ή «double dip») που θέλει την παγκόσμια οικονομία να βυθίζεται σε νέα ύφεση. O νομπελίστας Joseph Stiglitz, οι αναλυτές της Moody’s, ακόμα και μέλη του δ.σ. της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ συμφωνούν πως η ανάκαμψη είναι κάθε άλλο παρά ασφαλής, με τον γνωστό για τις απαισιόδοξες απόψεις του οικονομολόγο David Rosenberg να υπολογίζει τις πιθανότητες μιας νέας αμερικανικής ύφεσης σε περισσότερες από 50%.
«Ίσως η ύφεση (που ξεκίνησε το 2007) να μην τελείωσε στην πραγματικότητα πέρυσι. Αυτό είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από ό,τι έχουμε δει μεταπολεμικά», δήλωσε σε συνέντευξή του στη Wall Street Journal ο Rosenberg που σήμερα είναι ο επικεφαλής οικονομολόγος της Gluskin, Sheff & Associates, αλλά έγινε γνωστός στη Wall Street λόγω των απαισιόδοξων προβλέψεών του όταν κατείχε την αντίστοιχη θέση στη Merrill Lynch. Ο Rosenberg φοβάται ότι η αμερικανική οικονομία θα συρρικνωθεί και πάλι.

Η Moody’s προειδοποιεί για περαιτέρω πτώση της τάξης του 20% έως το 2012, εάν η αμερικανική οικονομία βυθιστεί σε νέα ύφεση.

Ενόψει και των εκλογών για το Κογκρέσο το Νοέμβριο, το οικονομικό επιτελείο του Obama πιέζεται να πάρει νέα μέτρα για την τόνωση της ανάπτυξης. Εξάλλου, οι ανησυχίες για διπλή βουτιά εκφράζονται πλέον και από τα πιο επίσημα χείλη, τους κεντρικούς τραπεζίτες. Ο Charles Evans, πρόεδρος της Federal Reserve Bank του Σικάγου παραδέχτηκε ότι ο κίνδυνος νέας ύφεσης έχει ενισχυθεί τους τελευταίους έξι μήνες.

Όπως και η Goldman Sachs, ο Mohamed El Erian, διευθύνων σύμβουλος της PIMCO, της εταιρείας που διαχειρίζεται το μεγαλύτερο fund ομολόγων στον κόσμο, δίνει πιθανότητες 25% σε νέα ύφεση, προειδοποιώντας ότι αυτή θα συνοδευτεί από αποπληθωρισμό.

ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ απειλούν με νέα ύφεση και την Ευρωζώνη, προειδοποίησε ο νομπελίστας οικονομολόγος Joseph Stiglitz. «Το πρόβλημα είναι ότι δεν βγαίνουμε από αυτή την κρίση αρκετά γρήγορα. Με αυτά που κάνουμε καταδικάζουμε τους εαυτούς μας σε μία μακροπρόθεσμη ταλαιπωρία ιαπωνικού στιλ, με ασθενή ανάπτυξη για με- γάλο χρονικό διάστημα. Είναι πολύ ανησυχητικό ότι η ανεργία του 10% παρουσιάζεται από πολλούς ως η νέα πραγματικότητα· κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό», δήλωσε σε συνέντευξή του σε γερμανικό ραδιοσταθμό. Ο Stiglitz χαρακτήρισε ανόητη την προθυμία των ευρωπαϊκών χωρών να εφαρμόσουν προγράμματα λιτότητας προκειμένου να μειώσουν τα ελλείμματά τους στο όριο του 3%. Την ίδια στιγμή, όμως, η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ιρλανδίας από την Standard & Poor’s αυτή την εβδομάδα έδειξε ότι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους δεν έχει ξεπεραστεί. Ο οίκος εξέφρασε φόβους για το δημοσιονομικό κόστος της διάσωσης των ιρλανδικών τραπεζών, το οποίο σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις του θα αγγίξει τα 50 δισ. ευρώ.